Populaire pornosites in opspraak om moderatiebeleid
25-03-2020
Op Pornhub worden jaarlijks zo’n zes miljoen video’s geüpload. Ook amateurs kunnen dat zonder veel moeite doen. Vagina.nl werkt op een vergelijkbare manier en juist daardoor ontstaat een probleem. Want wie houdt er in de gaten wat gebruikers op de websites plaatsen en of dit legaal en met instemming van de gefilmde personen gebeurt? Het komt met regelmaat voor dat beeldmateriaal zonder toestemming wordt gedeeld, waaronder zelfs verkrachtings- en misbruikfilmpjes. Volgens het Expertisebureau Online Kindermisbruik (EOKM) screenen pornosites onvoldoende op dit soort content. Daarom startte de organisatie begin dit jaar, samen met Stichting Stop Online Shaming, een rechtzaak tegen Vagina.nl.
Seksuele uitbuiting als vermaak online
Ook Pornhub krijgt publiekelijk veel kritiek. De site zou miljoenen verdienen aan advertenties en abonnementen, terwijl ze geen effectief systeem heeft om te controleren of er instemming is gegeven voor het maken en delen van geüpload videomateriaal. Laat staan dat ze controleren of de getoonde personen volwassen zijn. De Amerikaanse actiegroep Exodus Cry -die in de VS vecht tegen seksuele uitbuiting en de seksindustrie– stelt bovendien dat de site medeplichtig is aan vrouwenhandel, door plaatsing van misbruikvideo’s mogelijk te maken. Daarom is de actiegroep onder de noemer “Traffickinghub” een petitie gestart tegen de populaire pornowebsite. Deze werd inmiddels ruim 532.000 keer ondertekend.
Het EOKM is genuanceerder en neemt geen standpunt in over legale commerciële porno. De stichting is echter even stellig over het belang van een gedegen controle op geüpload beeldmateriaal. Een verantwoordelijkheid die volgens hen nadrukkelijk bij het platform ligt. Met die reden is het EOKM, uit naam van haar jeugdhulpprogramma Helpwanted.nl en samen met Stichting Stop Online Shaming, de rechtzaak begonnen tegen een van de grootste Nederlandse pornosites, Vagina.nl. Op Vagina.nl zijn diverse voorbeelden gevonden van meisjes en vrouwen die onvrijwillig onderwerp zijn geworden van een seksvideo. Directeur van het EOKM, Arda Gerkens, noemt voorbeelden als “Verborgen camera in de H&M” en “Spioneren in de kleedkamer”. De titels spreken voor zich; hier kwam geen instemming aan te pas. Het feit dat het om amateurbeelden gaat maakt de situatie niet minder ernstig. Juist dit materiaal ontsnapt vaak aan de controle van pornowebsites.
Slachtoffers moeten zelf om verwijdering vragen
Dat het moderatiebeleid van sites als Pornhub en Vagina.nl inderdaad te wensen over laat, benadrukt Exodus Cry oprichtster Laila Mickelwait door te verwijzen naar een rechtzaak rond GirlsDoPorn, een productiebedrijf van amateurpornovideo’s dat filmde hoe minderjarigen verkracht en misbruikt werden. Terwijl de rechtzaak liep bleven de video’s nog twee maanden zichtbaar op Pornhub. Mickelwait pleit dan ook voor een legitimatieplicht.
Gerkens ziet liever een verandering van mentaliteit en dat de volgorde van het beleid van de pornowebsites wordt omgedraaid. “Pornosites zeggen dat de verantwoordelijkheid ligt bij de uploader van het filmpje. De website ziet zichzelf als doorgeefluik en gaat ervan uit dat de maker van het filmpje toestemming heeft om het online te zetten. Pas als de pornosite een melding binnenkrijgt verwijderen ze het beeld”, vertelt ze aan De Volkskrant.
Het EOKM en Stichting Stop Online Shaming vinden dat de pornosites moeten kunnen aantonen dat er toestemming is voor plaatsing van de video’s. Bijvoorbeeld via schriftelijke contracten, zoals dat ook bij professionele pornoacteurs gebeurt. Het plaatsen van stiekem gefilmde materialen, of in het ergste geval zelfs misbruikvideo’s en materiaal van minderjarigen, is een serieuze inbreuk op iemands privacy en strafbaar. Bovendien is het, vanuit het emotionele vlak bekeken, belangrijk dat slachtoffers niet zelf om verwijdering van beeldmateriaal moeten hoeven vragen.
Toch worden jaarlijks nog veel vrouwen en minderjarigen slachtoffer van onrechtmatig gebruik van hun beeltenis op pornosites. Categorieën als ‘tieners’ zijn er standaard populair en ook de verspreiding van wraakporno -privé-video’s die uit wraak op internet worden geplaatst- gaat er veel te makkelijk. Het rapporteren van dit soort materiaal op pornosites zou daarom eenvoudiger gemaakt moeten worden, bijvoorbeeld met behulp van een knop om content te rapporteren, zoals je op veel sociale media platforms ziet.
Rechtzaak bepalend voor hele sector
Pornhub ontkent tot op heden de aantijgingen uit de Traffickinghub-petitie en geeft aan een goed werkend systeem te hebben, waarmee illegale content wordt herkend en offline gehaald. Vagina.nl zegt dat ze de dagvaarding van de twee stichtingen die strijden tegen online seksueel misbruik zeer serieus neemt.
De rechtzaak van het EOKM en Stichting Stop Online Shaming tegen Vagina.nl is uniek en vele partijen die betrokken zijn bij de online pornoindustrie houden het verloop van deze zaak nauwlettend in de gaten. Uiteindelijk zal de uitspraak toonaangevend worden voor vergelijkbare zaken over de hele wereld en een nieuwe richtlijn bieden voor wat van videosites verwacht wordt als het gaat om gegevensbescherming. Gerkens hoopt op een uitkomst die in het voordeel uitpakt van de (potentiële) slachtoffers, waarbij hun rechten en privacy voorop staan.