Het is hard werken om de schuld bij het meisje vandaan te halen!

Dat is in een notendop de inhoud van Shame On You, een interactieve, wervelende voorstelling van theatergroep PlayBack. Leerlingen van middelbare scholen worden meegenomen in de gevolgen van ongewenste sexting. Kim Zonneveld (artistiek directeur van PlayBack, een organisatie die theater toegankelijk maakt voor jongeren van nu) vertelt meer over de voorstelling:

‘Helpwanted heeft ons benaderd omdat ze ervan overtuigd waren dat wij met theater het thema een extra dimensie konden geven. Een theatervoorstelling biedt herkenning en een veilige ingang voor een open gesprek. Het thema is online shaming; het delen, posten, het gevoel van schuld, empathie, het geven van hulp: alles komt aan de orde. Er zijn tal van scenario’s denkbaar hoe je zou kunnen reageren op zo’n foto: delen, verwijderen, doen alsof je het niet hebt gezien…. Er waren dus wel meer dan twee scènes voor nodig; anders wordt het een karikatuur. De voorstelling duurt nu een half uur. Zoals we bij al onze voorstellingen doen, gaan we daarna met de jongeren aan de slag via een interactief nagesprek, waarbij we hen ook laten oefenen met de situaties. Hoe kun je bijvoorbeeld ingrijpen wanneer je vriend wordt uitgedaagd om met foto’s te bewijzen dat een meisje echt zijn vriendinnetje is?

Onze mazzel is dat we een ijzersterke cast hebben. Repeteren met deze groep acteurs was één groot feest. De verhaallijn is rondom één meisje geschreven met een aantal verhalen eromheen zodat je verschillende invalshoeken kunt laten zien. De dader is namelijk niet alleen maar dader. Het is een collectief probleem. Maar toch: het was hard werken om de schuld bij het meisje vandaan te halen.

Ik vond het zelf ook best lastig om niet in het typische ‘je had dit ook niet moeten sturen’ te vervallen. Het is echt iets wat ouders zeggen. Terwijl je met ‘victim blaming’ de werkelijkheid uit het oog verliest: 30% van alle jongeren beleeft hun eerste seksuele ervaring online. In het stuk is er een mooi moment wanneer je voelt dat het publiek dat snapt: ja, seksueel gedrag is inderdaad online veel minder spannend. Je durft dus letterlijk meer van je te laten zien… Het lijkt online gewoon minder echt.

We hebben nu een aantal voorstellingen gespeeld en wat ik in het gesprek achteraf zie is dat jongeren het als een lastig onderwerp ervaren. Ze vinden het moeilijk om er voor elkaar te zijn. Zodra iemand iets zegt, zie je ze naar elkaar kijken met een blik van: ‘Hé, weet jij hier meer van?’ We zijn ons ervan bewust dat leerlingen kwetsbaar zijn. De interactieve gesprekken zoomen altijd in op de personages. We proberen weg te blijven bij het persoonlijke verhaal van de leerlingen omdat iemand zich anders onveilig kan gaan voelen. Het is ook best pittig om met soms wel 60 kinderen te praten over seks. Ze komen uit alle windstreken en het culturele aspect speelt zeker ook een rol. Niet iedereen voelt zich op z’n gemak met dit onderwerp. Maar we willen ze heel graag meegeven dat ze hulp kunnen en moeten zoeken. Dat ze in actie moeten komen ook als ze aan de zijlijn staan. Dat ze moeten stoppen met delen. Dat online gedrag een enorme impact kan hebben op je echte leven.

Ik houd heel veel van deze doelgroep. Ze zitten tussen kind en volwassene in. Eigenwijs maar ook onzeker. Misschien ben ik zelf nog een beetje een puber. Altijd op zoek naar spanning en sensatie. Het helpt denk ik ook dat ik zelf kinderen heb. Net als voor iedere volwassene die naar dit stuk kijkt, geldt ook voor mij: het is de moeite waard om je in deze jongeren te verplaatsen. Besef dat hun ontwikkeling zich voor een groot gedeelte online afspeelt. Probeer ze te begrijpen.”